Η ψηφιακή ταυτότητα είναι πλέον γεγονός στην ελληνική δημόσια διοίκηση και είναι ισότιμη με την παλαιά μπλε ταυτότητα.
Η νομοθεσία
Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την εγκύκλιο του Υπουργού Ψηφιακής διακυβέρνησης (διαθέσιμη εδώ): “Το φυσικό πρόσωπό δύναται να επιδεικνύει τα ανωτέρω στοιχεία, για τον σκοπό της ταυτοποίησής του, μεταξύ άλλων, σε κάθε φορέα του δημόσιου τομέα κατά την έννοια της περ. α ́ της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α ́143) ή δικαστική αρχή, με αρμοδιότητα για τον έλεγχο της ταυτότητας [π.χ. εξακρίβωση στοιχείων σύμφωνα με την παρ. 15 του άρθρου 74 του π.δ. 141/1991 (Α ́58)] ή την ταυτοποίηση του φυσικού προσώπου. Η διαδικασία ελέγχου της ταυτότητας ή η ταυτοποίηση διενεργείται από τους κατά νόμο αρμόδιους υπαλλήλους ή λειτουργούς των ανωτέρω φορέων ή αρχών.“
Όπως καταλαβαίνει κανείς με την πρώτη ανάγνωση, δεν απαιτείται πλέον η χρήση της έγχαρτης πλαστικοποιημένης μπλε ταυτότητας, αλλά κάθε δημόσια αρχή, δημόσιος λειτουργός, φορέας της διοίκησης, όργανο ή ιδιώτης που υποχρεούται στην ταυτοποίηση των συναλλασσομένων βάσει νόμου, υποχρεούται να δέχεται την ψηφιακή ταυτότητα αντί της παλαιάς.
Ακόμη και η μεταβατική περίοδος για τις τράπεζες και τις εταιρείες κινητής τηλεφωνίας έχει παρέλθει (η ΥΑ είναι διαθέσιμη εδώ), οπότε μπορείτε να αγοράσετε νέα κάρτα sim ή να κάνετε συναλλαγή με κάθε τραπεζικό κατάστημα κάνοντας χρήση του ψηφιακού πορτοφολιού Gov.gr
Δεν θα ασχοληθούμε στο άρθρο αυτό με τη νομοθεσία στην οποία βασίζεται η ελληνική ψηφιακή ταυτότητα και τη συμβατότητα αυτής με το ευρωπαϊκό δίκαιο, καθώς στην πράξη μπορεί κάποιος να ταξιδέψει από την Αλεξανδρούπολη έως το Καστελόριζο μόνο με το κινητό του στο οποίο είναι ενεργοποιημένο το ψηφιακό του πορτοφόλι.
Αληθεύει ότι λειτουργεί άψογα σε λειτουργικό iOS, σε Android δεν έχουμε προσωπική εμπειρία, αλλά βάσει της αναζήτησής μας στο διαδίκτυο η εφαρμογή φαίνεται να λειτουργεί και εκεί χωρίς προβλήματα (περισσότερα εδώ).
Λειτουργία της ταυτότητας στην πράξη
Πρακτικά, όταν βρίσκεστε στην τράπεζα και στο κατάστημα κινητής τηλεφωνίας ή ενώπιον του αρμοδίου οργάνου είναι απαραίτητο τόσο ο ελέγχων όσο και ο ελεγχόμενος να διαθέτει διασύνδεση στο διαδίκτυο. Αυτό γιατί θα πρέπει μέσα από την εφαρμογή να αποδεχτείτε τον έλεγχο και να δώσετε τον εξαψήφιο κωδικό σας στον ελέγχοντα, ώστε να μπορέσει να ανακτήσει τα στοιχεία της ταυτότητάς σας από την βάση δεδομένων της ελληνικής διοίκησης.
Τα προβλήματα
Το βασικό πρόβλημα που έχει η ελληνική δημόσια διοίκηση είναι η ενσωμάτωση της μεταρρύθμισης σε όλες τις δομές της. Σύμφωνα με την ίδια την εγκύκλιο του Υπουργού Ψηφιακής διακυβέρνησης (διαθέσιμη εδώ) η ψηφιακή ταυτότητα γίνεται δεκτή “σε κάθε φορέα του δημόσιου τομέα (…) ή δικαστική αρχή, με αρμοδιότητα για τον έλεγχο της ταυτότητας“.
Δυστυχώς, δυνατότητα εξαγωγής της ανάκτησης στοιχείων ταυτότητας διαθέτουν μόνο οι τράπεζες και οι εταιρείες κινητής τηλεφωνίας.
Ας δούμε, όμως, τη δυνατότητα εφαρμογής της στην πράξη.
Πρώτον, δεν διαθέτει κάθε δημόσια υπηρεσία σχετικά μηχανήματα, οπότε ο έλεγχος θα γίνει από το προσωπικό κινητό του κάθε υπαλλήλου ή οργάνου. Στη συνέχεια, θα πρέπει να κάνει snapshot (να βγάλει στιγμιότυπο της οθόνης τους) και να της στείλει στον υπολογιστή του προς εκτύπωση ή να δεχτεί την ταυτοποίηση χωρίς να μπορεί κανένας να αποδείξει ότι έλαβε χώρα. Η εξαγωγή δεδομένων και η αποθήκευσή τους μόνιμα εκτός της αρχικής τους θέσης (π.χ. στον προσωπικό λογαριασμό αλληλογραφίας του υπαλλήλου) δημιουργεί κινδύνους σχετικά με την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Φανταστείτε τι στόχος είναι το Gmail του υπαλλήλου μιας δημόσια υπηρεσίας με κωδικό τα γενέθλιά του και αποθηκευμένες έμμεσα χιλιάδες ταυτότητες πολιτών που φιλότιμα εξυπηρετεί καθημερινά στην υπηρεσία του;
Φανταστείτε τι στόχος είναι το Gmail του υπαλλήλου μιας δημόσια υπηρεσίας με κωδικό τα γενέθλιά του και αποθηκευμένες έμμεσα χιλιάδες ταυτότητες πολιτών που φιλότιμα εξυπηρετεί καθημερινά στην υπηρεσία του;
Δεύτερον, η απουσία δυνατότητας ασφαλούς εξαγωγής δεδομένων δημιουργεί προβλήματα και στους λοιπούς δημόσιους λειτουργούς, όπως οι δικηγόροι, συμβολαιογράφοι και δικαστικοί επιμελητές.
Πώς θα μπορέσει να είναι βέβαιος και να το αποδείξει ο Δικηγόρος ότι τα στοιχεία του μάρτυρα που προτείνει στο Δικαστήριο προς εξέταση είναι αληθή;
Πώς θα μπορέσει να είναι βέβαιος και να το αποδείξει ο Συμβολαιογράφος ότι προσήλθε στο γραφείο του και υπέγραψε το συμβόλαιο ο μη εξαιρετέος συμβαλλόμενος αν δεν μπορεί νόμιμα και θεσμικά να επισυνάψει στο συμβόλαιό του το φύλλο ανάκτησης στοιχείων ταυτότητας;
Πώς θα επιδώσει νόμιμα ο δικαστικός επιμελητής σε αυτόν που πρέπει, αν και έχει υποχρέωση έρευνας από τον ΚΠολΔ αν δεν μπορεί να εξαγάγει και να εκτυπώσει νόμιμα τα στοιχεία ταυτότητας αυτού προς τον οποίο επέδωσε;
Πρόταση
Επειδή δεν μας αρέσει απλώς να λέμε τι δεν λειτουργεί ορθά, πρέπει να κλείσουμε λέγοντας ότι η ψηφιακή ταυτότητα είναι μια φοβερή πρόοδος που συντελέστηκε στην ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα λόγω των πεπαλαιωμένων ταυτοτήτων που έχουμε από τα μαθητικά μας χρόνια, χωρίς συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης. Ακόμα και η ευκολία της ακύρωσής της συντελεί στην ασφάλεια των συναλλαγών.
Θα πρέπει, όμως, σύντομα, να ενσωματωθεί σε όλους τους φορείς της δημόσιας διοίκησης η δυνατότητα ασφαλούς εξαγωγής της ανάκτησης των στοιχείων ταυτότητας του ελεγχόμενου, ώστε να είναι δυνατή και η εφαρμογή υποχρεώσεων λήθης στα προσωπικά δεδομένα, όταν πια δεν απαιτείται η διατήρησή τους;
Όταν ακυρωθεί μια κλήση που βεβαίωσε αστυνομικό όργανο, τότε τα στοιχεία του πολίτη παραμένουν αδιάφορα. Μόνο τα στατιστικά για την βεβαίωση και ακύρωση της συγκεκριμένης παράβασης έχουν εκπαιδευτικό ενδιαφέρον για την βελτίωση των διαδικασιών, αλλά η ανάκτηση στοιχείων ταυτότητας οφείλει να καταστραφεί για την ασφάλεια όλων μας.